Oscar sezonunu ilgilendiren filmleri tek tek bitirmeye başladığımız şu zamanlarda artık geriye pek bir filmin kalmadığı bir gerçek; fakat söz konusu efsanevi yönetmen Martin Scorsese olunca doğal olarak beklenti de o derece büyük oluyor. 2011 yılında özellikle Akademi tarafından fazlasıyla övgü alan ve yönetmen dalında Altın Küre ödülüne kavuşan “Hugo”, Scorsese’nin kendi tarzının dışında fazlasıyla kişisel bir film olması sebebiyle en azından benim beklentilerimin biraz altında kalmıştı. Bu sebeple bu seneki filmine dair olan beklentilerim daha da fazlaydı. Gelgelelim ortaya çıkan sonuç tek kelimeyle muhteşem.
Martin Scorsese’nin köklerine döndüğü bir film olan “The Wolf of Wall Street / Para Avcısı”, borsacı Jordan Belfort’un aynı adlı biyografi kitabından uyarlanan yılın en iyi filmlerinden biri. Scorsese’nin her karesinde adeta şov yaptığı Leonardo DiCaprio’nun ise kariyerinin en iyi performansını sergilediği filmin yapısı Scorsese’nin önceki filmleri “Goodfellas / Sıkı Dostlar” (1990) ve “Casino”yla (1995) fazlasıyla benzerlik taşıyor. Hatta bir üçleme havası da yok değil. Senarist Terence Winter’ın ustalıkla kalema aldığı filmin film, yönetmen, erkek oyuncu, yardımcı erkek oyuncu ve senaryo dallarında Oscar adaylığı bulunmakta. DiCaprio’nun rolüyle Altın Küre’lerde komedi veya müzikal dalında En İyi Erkek Oyuncu Ödülü aldığını da belirtmeden geçmemek gerek. Bu arada, yazıda bir takım sürprizbozanlara yer vereceğimden ötürü filmi izleyen okuyucuların okumasını öneriyorum.
Biyoloji mezunu olmasına rağmen para “yapmak” için L.F. Rothschild’da borsacılık yapmaya başlayan Jordan Belfort’un (Leonardo DiCaprio) yükselişini ve inişini anlatan filmde Scorsese seyirciyi bir nevi modern zaman mafya hikayesiyle başbaşa bırakıyor. Para ve uyuşturucunun yerinde durduğunu silahların yerini ise artık kalemlerin aldığını söyleyen Scorsese, Belfort’un dışardan bakıldığında özenilecek derinlere inildiğinde ise elinizin tersiyle iteceğiniz yaşam biçimini gözler önüne seriyor. Kapitalist düzende iş adamlarının birer mafya lideri pozisyonuna büründüğünü açıkça ortaya koyan filmde artık her şeyin bir imzaya kalmış anlaşmalardan geçtiğini görüyoruz. Mafyada işlerin yolunda gitmemesi sonucu uygun görülen şiddet ise burada kişinin işsiz kalmasıyla eş değer neredeyse. Bu arada film her ne kadar Martin Scorsese’e ait olsa da Jordan Belfort’un hikayesinin “Scarface”i (1983) andırdığını söylemek çok da yanlış olmaz. Zengin olmayı kendine hedef olarak seçmiş karakterin ilk işinde başarılı olamamasına rağmen denemekten vazgeçmeyerek hızlıca parladığı, tüm bunlar olurken de karakterin uyuşturucu ve seksin kölesi haline gelmesi aslında çok da anormal değil. Sonuçta Belfort’un ilk mentoru olan Mark Hanna (Matthew McConaughey) onu az mastürbasyon yapması yüzünden eleştirmiş ve bu piyasada başarılı olmasının yolunun kokainden geçtiğini belirtmişti. Yeri gelmişken bu sahnenin yılın en beğendiğim sahnelerinden biri olduğunu belirtmek istiyorum. Zekice tasarlanmış inanılmaz komik bir diyalog.
Belfort’un neredeye tamamı ot satıcısı arkadaşlarından oluşan grubunu tamamlamasıyla yükselmesi kaçınılmaz oluyor. Yanına kuzeniyle evlenmiş Donnie Azoff’u (Jonah Hill) da alan Belfort, satış teknikleriyle dolandırdığı çok da zengin olmayan müşterileriyle daha üst liglere kapak atmaya başlıyor. Bir yerden sonra işin “buzlu badem” kısmına geçen karakterin gelen parayla beraber bozulan ahlaki yapısı ise filmde dikkat çekilen bir başka nokta. Zaten konu para üzerine olunca paranın insan üzerindeki etkisine değilmemesi de imkansız. Başta her türlü kötü şeye karşı duran Belfort’un uyuşturucu, seks ve para üçgeninde kaybolarak önce çok sevdiği eşini ardından da deliler gibi aşık olduğu ikinci eşi Naomi’yi (Margot Robbie) kaybetmesi karakterin sonunu gitgide hazırlıyor. Tabii bu sırada Belfort’un çevresinde bulunan herkesin sonuna tanıklık ettiğimizi söylemek daha doğru olur. Ekibi tarafından oldukça seviliyor gibi görünmesine rağmen aslında para kazandırdığı için sevilen Belfort’un FBI’yla başlayan ilişkisiyle her şey değişiyor. Zaten Naomi’nin Jordan’a Wall Street’te kimseyle arkadaş olunamayacağını söylediğini hatırlattığı sahneyi de bir nevi durumun özeti diyebiliriz.
Terence Winter’ın muazzam bir şekilde kaleme aldığı filmin mizahı yapısı filmi Martin Scorsese’nin kariyerinde önemli bir yere taşıyor. Sonuçta efsanevi yönetmenden komedi izlemek pek sık gerçekleşen bir olay değil. Karakteri yüceltmek yerine yerin dibine sokmatan hiç çekinmeyen Scorsese, bunu o kadar komik bir yolla gerçekleştiriyor ki, karaktere acımak yerine gülmekten kırılıyorsunuz. Özellikle Belfort’un aldığı Lemmon’ların etkisine girdiği sahne tek kelimeyle mükemmel. Açıkçası ne zaman izlesem kahkahalara boğuluyorum. Yerinden hareket edemeyecek kadar uyuşan karakterin merdivenlerden inişi ve ardından Donnie’yla yaşadıkları bir süre sonra nefes aldırmıyor. Tabii bunda DiCaprio’nun doğaçlama yapmasının katkısı oldukça fazla. Bu arada, filmde Mark Hanna’dan İsviçreli bankacı Jean Jacques Saurel’e (Jean Dujardin) kadar neredeyse tüm karakterler bu harikulade mizahtan öyle yada böyle ağzının payını almakta.
Yılın açık ara en iyi kurgularından birine sahip olan “Para Avcısı”nda Thelma Schoonmaker’ın çıkardığı iş tek kelimeyle muhteşem. Uzun süresine rağmen 3 saatin nasıl geçtiğini anlayamadığınız filmin kurgu dalında nasıl Oscar adaylığı alamadığını hala anlayabilmiş değilim. Özellikle parti sahnelerindeki sürekliği hiçbir şekilde kaybetmeyen Schoonmaker’ın bu sahneleri yakın çekimlerle desteklemesi filme inanılmaz dinamik bir hava katmakta. İşin içine bir de Sandy Powell’ın detaylı kostüm tasarımları ve harikulade müzik seçimleri de girince film bir yerden sonra Martin Scorsese resitaline dönüşüyor.
Yazının genelinden de anlayabileceğiniz gibi “Para Avcısı”nın bu kadar iyi olmasındaki en büyük nedenlerinden biri de Scorsese yönetimindeki kadronun harikulade performansları. Yazının başında bahsettiğim gibi Leonardo DiCaprio’nun kariyerindeki en iyi performansını sergilediğini düşündüğüm filmde ünlü oyuncu 3 saat boyunca filmi domine ediyor adeta. Öte yandan, yardımcı oyuncu dalında Oscar adaylığı alan Jonah Hill de “Moneyball / Kazanma Sanatı”yla (2011) yakaladığı çıkışı devam ettiriyor. Hill’in bu kadar yükseleceğini hiç tahmin etmiyordum diyebilirim. Peki ya filmin sürpriz yıldızı Margot Robbie’ye ne demeli (?) Sadece inanılmaz güzelliğiyle göz kamaştırmakla kalmayıp oldukça güçlü bir performans sergileyen Robbie, DiCaprio’nun karşısında hiçbir şekilde ezilmeyerek kendini kanıtlıyor. Bu arada, zaten “Dallas Buyers Club / Sınırsızlar Klübü”ndeki mükemmel performansıyla adından söz ettiren Matthew McConaughey’nin bu filmdeki performansından bahsetmeden geçmek olmaz. McConaughey, limitli süresine rağmen o kadar güzel oynuyor ki, aktörün bu kadar az sahne süresine sahip olduğuna üzülüyorsunuz resmen. Bir de Jean Dujardin var tabii.
Özetlemek gerekirse; modern zaman mafya hikayesi olarak tanımlayabileceğimiz “The Wolf of Wall Street / Para Avcısı”, sadece 2013’ün değil Martin Scorsese’nin de en iyi filmlerinden biri. Sürükleyici kurgusu ve zekice yazılmış senaryosuyla kendine hayran bırakan filmde başrol oyuncusu Leonardo DiCaprio ise kariyerinin en iyi performansını sergiliyor. Scorsese’nin tekrardan köklerine döndüğünü görmek gerçekten hoş.
Oscar Adaylıkları
- En İyi Film
- En İyi Yönetmen: Martin Scorsese
- En İyi Erkek Oyuncu: Leonardo DiCaprio
- En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu: Jonah Hill
- En İyi Uyarlama Senaryo: Terence Winter
Yönetmen: Martin Scorsese
Senaryo: Terence Winter, Jordan Belfort
Oyuncular: Leonardo DiCaprio, Margot Robbie, Rob Reiner, Matthew McConaughey, Jon Favreau, Jean Dujardin, Jonah Hill, Jon Bernthal, P.J. Byrne, Aya Cash, Kenneth Choi
Görüntü Yönetimi: Rodrigo Prieto
Kurgu: Thelma Schoonmaker
Kostüm Tasarımı: Sandy Powell
Süre: 180 dk.
Ülke: ABD
NOT: A-
Yorumlar