Denis Diderot’nun “D’Alembert / Entretien entre D’Alembert et Diderot – Le rêve de D’Alembert – Suite de l’entretien entre D’Alembert et Diderot”, “La Marechale” ve “Başrahip Barthelemy” adlı üç felsefi konuşmasını tek bir cilt halinde okuyucuya sunan “Felsefe Konuşmaları”, Diderot’nun filozof olarak ne kadar ileri görüşlü ve modern olduğunu özetleyen oldukça önemli bir felsefi eser. Özellikle ilk kitapta evrime dair öne sürdüğü zamanının çok ilerisindeki görüşlerle Darwin’e ilham kaynağı olan Diderot’nun inanç ve din ile ilgili olan diğer iki bölümünde ise yazarın yaşamı boyunca neden eserlerini sakladığının özeti niteliğine. Din kavramının gereksiz olduğunun altının çizildiği, öteki dünya üzerine kuşkucu bir tavır sergileyen Diderot, dünya üzerinde yaşananlarla ahlak arasında bir köprü kurarak yaşamın adaletsizliği üzerinden Tanrı inancını sorgulayan enfes bir final yapıyor. Bilgisizlikten yapılan kötülüklerin sorumluluğunu açık mesajlar vermeyen Tanrı üzerine yükleyen Diderot, din yüzünden işlenen vahşeti de ciddi bir dille eleştiriyor. Eserinde Pascal, Jonathan Swift ve La Fontaine’e atıfta bulunan ünlü filozofun görüşlerinin ise Spinoza’ya benzediğini belirtmek gerek. İlk bölümün uzunluğu sebebiyle ne yazık ki tam puan veremeyeceğim eserin mutlaka okunması gereken felsefe eserleri arasında olduğunu söyleyebilirim. Tam notum: 4,5/5.
Yorumlar