Denemeler / Essays (1572)

Sabahattin Eyüboğlu’nun muhteşem çevirisi ve derlemesiyle okuma şansı bulduğum Montaigne’in “Denemeler / Essays” eseri yazarın hayata dair düşüncelerini kendi tecrübeleriyle samimi bir dille paylaştığı kapağını her açtığınızda sizle konuşan tek kelimeyle mükemmel bir başucu başyapıtı. Gönül isterdi ki Eyüboğlu 1400 sayfalık tüm eseri bizlere çevirebilseydi; çünkü “Denemeler”i okurken nadir yaşadığım o kitabın bitmemesini istediğim hislerini tekrar yaşadım. Her okuduğumda hayata olan bakış açımı değiştiren eserde herhalde çizmediğim satır kalmadı. Homeros’tan Cicero’ya bir sürü edebi referans barındıran kitaptan Montaigne’in neden bu kadar yüce bir yazar olduğunu anlamamak mümkün değil. Felsefe alanında çığır açan samimi ve yalın bakış açısıyla kendine farklı bir yer edinen Montaigne’in diğerlerinin aksine kimseye bir şey kanıtlamama çabasına hayran kalıyorsunuz. Montaigne hayatı kendi için yaşıyor; doğruları kendi için arıyor ve öğreniyor; kitabı da kendi için yazıyor aslında. Çünkü bu hayat kendimize ait;, biz kendimizi sevmezsek, kendimize saygı göstermezsek ve dikkat etmezsek başkaları neden etsin. “Denemeler” kalbimde bambaşka bir yer etti benim. Tekrar tekrar okunması gereken gerçek bir başyapıt olmakla beraber umarım ülkemizde de tam versiyonunun kaliteli bir çevirisi raflarda yerini alır. Montaigne’i çevirebilmek için öncelikle Montaigne’i anlamak gerektiğine inanıyorum; bu yüzden de ona layık bir tam çeviriyi okuyabilecek miyiz açıkçası pek emin değilim.